Neden enerji verimliliğine yatırım yapmalıyız?

Enerji verimliliği, aynı enerji girişini kullanarak daha fazla üretim, hizmet sağlamak veya aynı üretimi daha az enerji girişiyle sağlamak şeklinde özetlenebilir. Örneğin, LED ampullerden geleneksel akkor ampullere kıyasla aynı seviyede ışık alabiliyoruz, ancak yaklaşık %80 daha az enerji kullanıyorlar ve çok daha uzun ömürlüler.

Aslında enerji verimsizliği çıkartma, dönüştürme, taşımadan nihai kullanıma kadar tüm enerji tedarik zinciri boyunca meydana geliyor. Binaların enerji verimliliğini arttırmak yalnızca iç mekân hava kalitesini ve rahatlığını iyileştirmez, aynı zamanda elektrik faturalarını azaltır ve inşaat, yalıtım ve ısıtma, soğutma sistemleri gibi alanlardaki istihdamı arttırır. Ulaşım sektörü de enerji verimliliğinden faydalanır. 2050 yılına kadar üç katına çıkması hedeflenen küresel araç filosuyla birlikte pek çok ülke petrole olan bağımlılığını, sera gazı emisyonlarını ve hava kirliliğini azaltmak için yakıt ekonomisi standartlarını benimsiyor.

Elektrikli araçların son birkaç yıldaki hızlı gelişimi, bazı ülkelerde uygulanan çeşitli bütüncül politikalar ve kanunlarla desteklenmiştir. Örneğin Norveç, 1990’lardan bu yana sıfır emisyonlu araçlara yönelik olarak uzun bir öncelikli politikalar listesini kanun haline getirmiş ve 2025 yılına kadar da satılan tüm arabaları elektrikli yapma hedefi koymuştur. Bu politikalar dizisi, tüketici ve tedarikçi beklentilerini şekillendirmeye yardımcı olmuş, 2016 yılında da Norveç’teki şarj edilebilir elektrikli araç filosunu dünyanın kişi başına düşen en büyük filosu haline getirmiştir.

Enerji ve sürdürülebilir kalkınma arasındaki bağlantılar neler?

Enerji verimliliği iyileştirmeleri, günümüzde elektriğe erişimi olmayan 1 milyar insan için iyimser gibi görünen ancak sıklıkla göz ardı edilen enerji erişimini sağlayan önemli bir faktördür. Örneğin, verimli cihazlarla bağlanmış şebekeden bağımsız enerji tedariki, sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunurken yeterli miktarda uygun fiyatlı ve temiz enerji sağlanmasına yardımcı olabilir. Öyle ki enerji verimliliği ile hem enerji erişimi hem de yenilenebilir enerji arasında bir bağlantı kurmak, 2030 yılına kadar ‘herkese uygun fiyatlı, güvenilir, sürdürülebilir ve modern enerji’ sağlamayı amaçlayan Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin (SKH) 7. hedefini gerçekleştirmek için gereklidir. Enerji, sağlık, eğitim, su tedariki ve endüstrileşme ile yoksulluğun ortadan kaldırılmasındaki rolüyle iklim değişikliğine karşı mücadeleye yönelik olarak“Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri”nin neredeyse tamamına ulaşmak için son derece önemli.

Enerji verimliliğini sağlamak için ‘sihirli bir değnek’ var mı?

Enerji verimliliği; hükümetler, özel sektör ve toplulukların, enerji azaltma, emisyon azaltımı, mali tasarruflar, enerji güvenliği, sağlık yardımları gibi çeşitli hedeflere ulaşması için düşük maliyetli olanaklar sağlar. Kendi tecrübeme göre farklı bölgeler, ülkeler veya şehirler için her soruna yönelik tek bir çözüm veya enerji verimliliği sağlama yöntemi yoktur.

Eylemleri yönlendirmenin yanı sıra mevzuatları, teşvikleri, kapasite geliştirmeyi ve bilgi enstrümanlarını bir araya getiren kurumsal çerçeveler, ulusal stratejiler ve etkili politika paketleri uygulamak için iddialı hedefler koymak önemlidir. Elbette tüm bu eylemlerin sağlam verilerle, uygulamalarla, izleme ve değerlendirme ile desteklenmesi gerek.

Nereden başlanmalı?

Öncelikle enerji verimliliğini geliştirme potansiyeli en yüksek olan sektörlerdeatılacak adımları belirlemek mantıklı olur. Sektörel enerji tüketimi ile kullanılan yakıtın çeşitliliği genelde büyük oranda farklılık gösterir. Enerjinin önemli bir kısmının endüstriyel faaliyetler için kullanıldığı bir alanda, yetkililer, enerji yönetim sistemlerinin benimsenmesini desteklemek gibi önlemlere öncelik verebilir. Alternatif olarak enerjinin büyük bir kısmının verimsiz binaları ısıtma veya soğutmada kullanıldığı bir alanda hükümetin, bu düşünceden vazgeçmelidir. Bunun yerine bina yasaları ve gerekli sertifikasyonları da kullanarak, sıfır enerjili binaların geliştirilmesini teşvik etmesi, buna bağlı yerel bina stokunun da enerji verimliliği performansını arttırmaya odaklanması daha mantıklıdır. Sıkışıklık sorunuyla mücadele eden bir kentsel alanda yetkililer, metrobüsler gibi toplu taşıma sistem çözümlerine yapılacak yatırımlara öncelik verebilir. Şu an dünya genelinde 206 şehirde yaklaşık 35 milyon yolcu kentsel hareketliliği daha iyi hale getiren ve hava kirliliğini azaltan yenilikçi, yüksek kapasiteli, düşük maliyetli toplu taşıma çözümleri sunan metrobüs sistemlerini kullanıyor.

Özel sektördeki teknolojik yenilikler de giderek daha önemli bir rol oynuyor. Örneğin enerji depolama, bağlantısallık ve akıllı enerji sistemlerindeki yeniliklere Tesla, Danfoss ve Siemens gibi pek çok şirket öncülük ediyor.

Enerji fiyatlarının enerji verimliliği üzerinde bir etkisi var mı?

Fiyat, tüketicilerin enerji kullanımını azaltması ve daha iyi bir enerjiye geçmesi için oldukça kuvvetli bir neden. Enerji fiyatlarına mali destek sağlanması enerji verimliliği politikalarının uygulanmasını zorlaştırıyor çünkü düşük enerji fiyatları enerji verimliliğinin ekonomik dönüşlerini etkiliyor. Bazı ülkelerin mali desteği tedarikçilerden nihai kullanıcılara kaydırma seçeneklerini keşfetmesiyle, bu mali destekleri yeniden yapılandırmayı amaçlayan ülkelerin sayısının giderek arttığını görüyoruz.

Enerji verimliliğini arttırma amacıyla doğrudan eylemler gerçekleştirmek için pek çok teknik çözüm mevcut. Akıllı ölçüm ve faturalandırma kullanımını iyi örnekler olarak verebiliriz. Pek çok tüketici, enerji faturasını 3 ayda bir ödüyor ve teknolojilerini değiştirerek ya da davranışlarını düzenleyerek daha büyük verimlilik sağlayabilme olanaklarından haberdar değil. Nihai kullanıcılara sağlanan tüketim bilgisi, enerji kullanımının değişmesine yardımcı olabilir ve enerji verimliliğini geliştirebilir. Bazı ülkeler, evlerdeki elektrik kullanımının yerel topluluklardaki benzerleriyle karşılaştırılmasını sağlamak için enerji faturalarında hedeflenmiş analiz ve bilgi sağlıyor. Diğer evler, akıllı telefonlar veya ev içerisindeki ekranlardan, ev sahibine fatura kesilmeden önce eylemlerini ve hareketlerini düzenleme olanağı sağlayan gerçek zamanlı bilgiyi tercih ediyor.

Tüketicilerin verimli buzdolaplarına ve klimalara yönelik güçlü talep sinyalleri de şirketleri yenilikçi ve daha enerji tasarruflu ürünler sunmaya yönlendirebilir.

Kimin dahil edilmesi ve bilgilendirilmesi gerekli?

Enerji verimliliği, hükümetleri, özel sektörü, uluslararası örgütleri, finansörleri ve sivil toplum kuruluşlarını içeren pek çok paydaş bulunduran, parçalara ayrılmış bir alandır. Yüksek seviyeli hedeflerle, politikalarla, programlarla ve yatırımlarla bağlantılı bilinçli kararlar verebilmeleri için tüm paydaşlara veri ve bilgi sağlanmalı.

Kopenhag Merkezi, yüksek etkili yerlerin ana koordinasyon görevini yürüten güçlü bir konumda ve küresel, ulusal ve şehir seviyelerindeki enerji verimliliği eylemlerinin artmasını desteklemekte. Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği’nin girişimi olan “Herkes için Sürdürülebilir Enerji”kapsamında, enerji verimliliği konusunda bir bilgi merkezi olarak görev yapıyoruz. Bu bağlamda, yapılan pek çok şeyin yanında Dünya Bankası’nın “Sürdürülebilir Enerjiye İlişkin Düzenleyici Gösterge” (RISE) girişimi gibi bilgi kaynaklarının gelişimine de katkıda bulunduk.

Tim Farrell

Baş Danışman

Kopenhag Enerji Verimliliği Merkezi, Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) DTU Ortaklığı